Al is in Kaatsheuvel dan wel veel monumentaals verdwenen, toch zijn er vaak nog kleine elementen over die herinneren aan de rijke historie van ons kerkdorp. Kleine monumentale elementen waar je misschien dagelijks wel voorbij loopt of fietst en in al die jaren nog nooit hebt opgemerkt, maar wel een stukje van de Kaatsheuvelse historie vertellen. De komende weken zullen we in De Duinkoerier aandacht besteden aan deze kleine historische elementen. Vandaag is dat een gevelmakelaar.
In mijn artikel van vorige week over de speciale schuur bij het pand Gasthuisstraat 19 had ik het over een gevelmakelaar of makelaar die aldaar was aangebracht. Bij een makelaar zal menigeen denken aan iemand die bemiddelt bij de aan- of verkoop van een huis of die taxaties verricht. Niets is echter minder waar. Een gevelmakelaar of makelaar is een houten versiering die als bekroning dient van de geveltop van een pand. Een dergelijke versiering loopt bijna altijd tot boven de nok door en steekt vaak ook nog een stukje onder de windveren. Vaak dient hij ook als een verbinding tussen de twee windveren en wordt verder door fraaie versieringen afgewerkt. Daardoor komt de gevelmakelaar veel voor in chaletbouw vanaf de 19e eeuw, zoals bij het pand Hoofdstraat 75 te Kaatsheuvel, en bij boerderijen. De makelaar bij Hoofdstraat 75 is bij het pand zeer moeilijk te zien en steekt maar een heel klein deel onder de windveer uit. Behalve als versiering had de makelaar in het volksgeloof ook nog een magische betekenis. Een topmakelaar in de vorm van een donderbezem zou namelijk blikseminslagen voorkomen. Dit teken zou teruggaan tot het oude Germaanse geloof in Donar, de god van de donder. Een donderbezem kon het boze afweren. In het buitengebied van Kaatsheuvel op de weg naar De Moer zien we bij een schuur daar een heel fraai exemplaar van wat zeer gedetailleerd is afgewerkt. Het is werkelijk een plaatje wat de schuur een extra cachet geeft.
Naast de eerder genoemde schuur bij het pand Gasthuisstraat 19 zien we ook op nummer 25 in dezelfde straat een gevelmakelaar. Dit exemplaar steekt weer wel boven de windveren uit, maar komt er niet onderuit. Ook bij het pand Hoofdstraat 108 zien we aan de rechterkant in de dam een gevelmakelaar die in de top is aangebracht. Zo blijken er toch nog een aantal exemplaren van dit bijzondere object in Kaatsheuvel voor te komen.
Hopelijk dat u voortaan op uw wandeling of fietstocht aandacht besteedt aan de kleine historische elementen die het verhaal van ons kerkdorp Kaatsheuvel levendig houden. Ze zijn in ieder geval de moeite waard om te bewaren. Iets waar heemkundekring De Ketsheuvel zich voor inzet. Word ook lid en meldt u aan via www.deketsheuvel.nl.
Kees Grootswagers, lid heemkundekring De Ketsheuvel