‘Hoe moet ik omgaan met Halloween?’ Veel ouders zullen blij zijn dat Halloween weer voorbij is. Ze vinden het helemaal niks voor hun kinderen. Sommige kinderen worden zelfs bang van alle versieringen en verkledingen. Niet allemaal, en op sommige scholen en kinderdagverblijven wordt het gevierd. Ik kreeg een appje in de buurtapp dat ik een poster kon ophangen als kinderen welkom waren voor ‘trick&treat’. Veel kinderen en ouders hebben er lol in. Maar heeft het niet teveel met dood en duisternis te maken? Is het gezond voor kinderen? Misschien wel als het hervormd wordt.

Ik gebruik bewust het woord ‘hervormd’ omdat het toeval wil dat het op 31 oktober ook Hervormingsdag is. Ruim 500 jaar geleden spijkerde Maarten Luther zijn 95 stellingen op de deur van de Slotkerk van het Duitse Wittenberg. Als aanklacht tegen de wantoestanden van de toenmalige katholieke kerk. Dat luidde de Hervorming in, die leidde tot (tal van) protestantse kerken. Waarom deed hij dat op Halloween, zou je je kunnen afvragen? Stel je gerust, Halloween bestond natuurlijk toen nog niet, maar de Hervorming heeft wel invloed gehad op het ontstaan ervan.

De meest waarschijnlijke ontstaansgeschiedenis van Halloween is dat de katholieke kerk een oud Keltisch feest omvormde in Engeland. Dat feest moet iets te maken hebben gehad met het afschrikken van doden en geesten. De kerk had inmiddels feesten waarin overleden mensen werden herdacht die een lichtend voorbeeld zijn – Allerheiligen – en later ook een feest om onze eigen dierbare overledenen te eren – Allerzielen. Deze twee feesten (op 1 en 2 november) grensden aan de datum van het oude Keltische feest dat ‘All Hallows Eve’ (Allerheiligenavond) ging heten. Omdat de Hervormingsbeweging de katholieke feesten afschafte, bleef ‘All Hallows Eve’ alleen achter, en werd het Halloween. Zo belande het als werelds feest in Amerika. Daar is het het feest wat het nu is.

Sommige dingen van de Hervorming zou je willen terugdraaien. Want het oorspronkelijke Halloween was een lichtfeest. Natuurlijk gaat het over het duister, maar dat is het duister dat we allemaal kennen, zoals we angst ook allemaal kennen. En als het steeds donkerder wordt, voel je verlies, angst en zelfs dood dichterbij komen. Is dat iets om over te feesten? Nee, natuurlijk niet. Maar het afschrikken, het spelen en vooral het aansteken van lichtjes is een protest, een tegengeluid tegen het duister. Hiermee praat je jezelf moed in. Laat je zien dat je boven de angst staat. Want: de feesten van Allerheiligen en Allerzielen gaan juist over het vertrouwen in het leven. Leven dat sterker is dan de dood. Liefde die sterker is dan haat en alles wat gruwelijk is in de wereld.

Moeten we kinderen daar al mee confronteren? Ik denk dat veel angst van ouders voor Halloween ook te maken heeft met het taboe dat er rust op het praten met hun kinderen over verlies, angst en dood. ‘Daar zijn ze te jong voor’. Ja, ze zijn niet volwassen, maar op hun niveau maken ze al verlies mee. En zijn ze bang. Kinderen schrikken vaak terug voor al te enge Halloween-uitingen. En ze moeten er ook niet (te lang) aan blootgesteld worden. Dat kan hun basisvertrouwen ondermijnen. Maar juist door binnen verstandige grenzen deze bedreigingen en angsten te spelen en te verbeelden, overwinnen kinderen hun angst, twijfel en onzekerheid.

Als het tenminste niet zonder licht wordt gedaan. Het moet een lichtfeest zijn. Het kan leuk zijn (en dat hoef je niet te vinden!) om even te griezelen, de bedreiging te voelen en zelfs misschien even bang te zijn (als je daarvan houdt), maar de basis moet het licht zijn. Je zou dan bij het licht in het donker aan kinderen kunnen vragen: hoe vind jij het in het donker? Wat voel je dan, wat denk je dan? Ben je dan graag alleen of juist niet? Wat doe je om minder bang te zijn? En hoe voelt het dan om naar een lichtje te kijken? Is er een verschil met toen het helemaal donker was? Hoe voelt dat?

Veel kinderen hebben geleerd om te zingen als ze bang zijn. Wat zouden zij dan graag zingen? Zo kun je dan, met ieder kind op het eigen niveau, goede gesprekken hebben over dingen die we allemaal meer voelen als de herfst begint dan dat we dat in de zomer voelen. Een hervormd Allerheiligenavond zou een mooi Lichtfeest zijn. Het gaat niet om de angst, het gaat om vertrouwen. Het gaat niet om dood, het gaat om leven. Het gaat niet om gemeenheid, het gaat om liefde. Maar dat andere is er ook. Dat hoef je niet te ‘vieren’, maar je kunt er wel mee spelen, erover praten, ertegenin zingen, licht aansteken, en vooral: samen zijn.

Dominee Otto Grevink is predikant voor Kaatsheuvel en de Efteling, Sprang-Capelle en Waspik vanuit De Brug, en pionier bij Zin op School in Waalwijk. Reacties zijn welkom op ottogrevink@gmail.com.